کلمه قاچاق یک کلمه ترکی است و به معنای گریزاندن میباشد و از مجموع قوانین و مقررات مربوط چنین استنباط میشود که قاچاق کالا عبارت است از فراردادن مال، خواه آن مال مربوط به درآمد دولت بوده و یا ورود و خروج، تولید و نقل و انتقال و خرید و فروش آن طبق قوانین و مقررات مربوط، ممنوع و غیرمجاز گردیده باشد.
در اصطلاح گمرک و سایر دستگاههای وصولی دولت، منظور از قاچاق،گریزاندن کالا از پرداخت مالیات و عوارض به دولت است و یا فرار دادن کالا از شمول مقررات دولتی و نقل و انتقال و خرید و فروش آن به طور غیرمجاز و ممنوع است در ادامه با تکمید همراه باشید:
« موارد مشروحه زیر قاچاق محسوب میشود:»
1- وارد کردن کالا به کشور یا خارج کردن کالا از کشور به ترتیب غیرمجاز مگر آنکه کالای مزبور در موقع ورود یا صدور ممنوع یا غیر مجاز یا مجاز مشروط نبوده و از حق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض بخشوده باشد.
2- خارج نکردن وسائط نقلیه و یا کالایی که به عنوان ورود موقت یا ترانزیت خارجی وارد کشور شده به استناد اسناد خلاف واقع مبنی بر خروج وسائط نقلیه و کالا.
3- بیرون بردن کالای تجاری از گمرک بدون تسلیم اظهار نامه و پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض خواه عمل در حین خروج از گمرک یا بعد از خروج کشف شود.
هرگاه خارج کننده غیر از صاحب مال یا نماینده قانونی او باشد گمرک عین کالا و در صورت نبودن کالا بهای آن را که از مرتکب گرفته میشود پس از دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مقرره به صاحب کالا مسترد میدارد و مرتکب طبق مقررات کیفری تعقیب خواهد شد.
5- اظهار کردن کالای ممنوع الورود یا غیر مجاز تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط با نام دیگر
6 – وجود کالای اظهار نشده ضمن کالای اظهار شده به استثناء مواردی که کالای مزبور از نوع مجاز بوده و مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن بیشتر از مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض کالای اظهار شده نباشد. کالای اظهار نشده ضمن کالای ترانزیتی اعم از این که کالای مزبور مجاز یا مشروط و یا ممنوع باشد مشمول این بند خواهد بود .
7 – خارج نکردن یا وارد نکردن کالایی که ورود یا صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط باشد ظرف مهلت مقرر از کشور یا به کشور که به عنوان ترانزیت خارجی یا ورود موقت یا کابوتاژ (Cabotage) یا خروج موقت یا مرجوعی اظهار شده باشد جز در مواردی که ثابت شود در عدم خروج یا ورود کالا سوء نیتی نبوده است.
8 – واگذاری کالای معاف مندرج در ماده 37 به هر عنوان برخلاف مقررات این قانون و یا بدون پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مربوط
9 – اظهار کردن کالای مجاز تحت عنوان کالای مجاز دیگری که حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن کمتر است با نام دیگر و با استفاده از اسناد خلاف واقع
10 – بیرون بردن کالا از گمرک با استفاده از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد خلاف واقع
11 – اظهار خلاف راجع به کمیت و کیفیت کالای صادراتی به نحوی که منجر به خروج غیر قانونی ارز از کشور گردد.
ماده 102
ابلاغ هر نوع صورتمجلس مبنی بر ضبط، توقیف کالا و کشف تخلف یا قاچاق به شخصی که به وکالت از طرف صاحب کالا اظهارنامه به گمرک تسلیم نموده و تنظیم صورتمجلس بر اثر رسیدگی به آن اظهارنامه صورت گرفته است به منزله ابلاغ آن به صاحب کالا محسوب میگردد.
وسایل نقلیه آبی اعم از خالی یا حامل کالا که وارد آبهای کشور میشود باید در اسکلههای مجاز پهلو بگیرد یا در لنگر گاههای مجاز لنگر بیاندازد و قبل از انجام تشریفات گمرکی نباید کالایی را تخلیه یا بارگیری نماید یااز اسکلهها یا لنگرگاه ها خارج شود.
هواپیمایی که وارد کشور میشود اعم از خالی یا حامل کالا باید در فرودگاه مجاز فرود آید و تشریفات گمرکی مقرّر برای آن انجام شود. برای هواپیماهای خروجی و کالای آنها تشریفات گمرکی باید قبل از پرواز انجام گیرد. وسایل نقلیه زمینی اعم از خالی یا حامل کالا باید از راه های مجاز گمرکی وارد کشور شود و یکسره به اولین گمرک مرزی وارد و تشریفات گمرکی آن انجام گردد و همچنین از راههای مجاز گمرکی خارج شود.
اسکلهها، لنگرگاهها، فرودگاهها، و راههای مجاز گمرکی برای ورود و خروج وسایل نقلیه و کالا و مسافر و هواپیماهای مشمول تشریفات گمرکی به پیشنهاد کارگروهی به مسؤولیت وزارت کشور و با شرکت نمایندگان تام الاختیار گمرک ایران، وزارت خانههای امور خارجه، اطلاعات، راه و شهرسازی وصنعت،معدن وتجارت، نیروی انتظامی و معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری تعیین می شود و به تصویب هیأت وزیران میرسد.
پهلو گرفتن، لنگر انداختن، فرود آمدن و وارد شدن وسایل نقلیه و خارج شدن آنها بدون انجام تشریفات مربوطه از مسیر غیر مجاز جز در موارد قوه قهریه(فورس ماژور) که باید ثابت شود، در مورد وسایل نقلیه خالی مشمول پرداخت جریمه به مبلغ سیصد هزار (300.000) ریال تا سه میلیون (3.000.000) ریال به تشخیص رئیس گمرک مربوطه میشود. همچنین در مورد وسایل نقلیه حامل کالا طبق مقررات ماده (113) رفتار میگردد.
هرگاه به همراه کالایی که با رعایت ماده (103) وارد گردیده است بسته یا بسته هایی مشاهده شود که در اظهارنامه اجمالی وفهرست کل بار یا بارنامه وسیله نقلیه، ذکری از آن نشده باشد و یا بسته یا بسته هایی در اظهارنامه اجمالی وفهرست کل بار یا بارنامه ذکر شود که به مرجع تحویل گیرنده،تحویل نگردیده باشد .
برای توضیح علت اختلاف نیز ظرف سه ماه اسناد ومدارک مورد قبول گمرک از طرف شرکت حمل ونقل کالا ارائه نشود، حسب مورد به شرح زیر رفتار میگردد:
الف ـ در مورد اضافه تخلیه به ضبط بسته یا بسته های اضافی اکتفاء میگردد.
ب ـ در مورد کسر تخلیه به اخذ جریمه انتظامی مطابق ماده (110) این قانون اقدام میگردد. (از500000ریال تا1000000ریال)
چنانچه ظرف مهلت مقرر با ارائه اسناد ومدارک مورد قبول گمرک، ثابت گردد که نسبت به اختلاف، سوء نیتی نبوده است، گمرک اجازه اصلاح اظهارنامه اجمالی را میدهد.
بستههای اضافی تحویلی به گمرک های مقصد عبور داخلی مشمول مقررات این ماده است.
میزان کسری واضافی غیر متعارف کالاهایی که بدون بسته بندی وارد میگردد نیز از نظر نحوه اقدام واخذ جریمه مشمول مقررات این ماده میشود.
مسؤول پرداخت جریمههای فوق در مورد شرکتهای حمل ونقلی که در ایران نمایندگی دارند، نمایندگیهای مزبور است و درمورد شرکتهای حمل و نقلی که نمایندگی رسمی در ایران ندارند گمرک میتواند به منظور وصول جریمههای احتمالی از حامل کالا تضمین لازم را اخذ کند.
هرگاه کالایی که ورود آن ممنوع است برای ورود قطعی با نام و مشخصات کامل و صحیح اظهار شود گمرک باید از ترخیص آن خودداری و به صاحب کالا یا نماینده قانونی وی به طور مکتوب اخطار کند که حداکثر ظرف سه ماه نسبت به عبور خارجی یا مرجوع کردن کالا با رعایت ضوابط اقدام نماید.
در صورت عدم اقدام ظرف مدت مزبور، گمرک کالا را ضبط و مراتب را به صاحب آن یا نماینده او ابلاغ می نماید. صاحب کالا حق دارد از تاریخ ابلاغ ضبط تا دو ماه اعتراض خود را به دادگاه صالحه تسلیم نماید و مراتب را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ مراجعه به دادگاه صالحه به گمرک مربوطه اعلام کند. در غیر این صورت کالا به ضبط قطعی دولت درمیآید.
کالایی که وارد کردن آن جرم شناخته میشود از شمول این ماده مستثنی است وطبق قوانین ومقررات مربوط به آن عمل میشود.
در مواردی که صاحب کالا به تشخیص گمرک معترض باشد وپرونده به واحدهای ستادی ومراجع رسیدگی به اختلافات گمرکی احاله شود رسیدگی به آن خارج از نوبت انجام می گیرد.تاریخ ابلاغ نظر نهایی گمرک، مبدأ سه ماه مذکور است.
اگر صاحب کالا یا نماینده قانونی او به طور مکتوب عدم موافقت خودرا از عبور خارجی یا مرجوع کردن کالا قبل از سه ماه مذکور اعلام نماید گمرک بلافاصله به ضبط کالا اقدام میکند.
در مورد کالای موضوع ماده (105) که به جای کالای مجاز و بدون استفاده از اسناد خلاف واقع از گمرک ترخیص شده و از تاریخ ترخیص آن بیش از چهار ماه نگذشته است به شرح زیر رفتار میشود:
الف- در صورتی که تمام یا قسمتی از کالای ترخیص شده در اختیار صاحب کالا باشد کالا فوری توقیف و پس از ردّ حقوق ورودی دریافتی طبق مقررات ماده (105) این قانون رفتار میشود.
ب- درصورتی که تمام یا قسمتی از کالای ترخیص شده در اختیار صاحب کالا نباشد و معلوم گردد که در زمان ترخیص، حقوق ورودی بیشتری به آن تعلق میگرفته است، مابه التفاوت حقوق ورودی مقدار به دست نیامده دریافت میشود.
هر گاه ضمن رسیدگی به اظهارنامه یا بازرسی کالای صادراتی معلوم شود وجوهی کمتر از میزان مقرر، اظهار یا تودیع گردیده است علاوه بر اخذ مابه التفاوت به تشخیص رئیس گمرک جریمه ای از پنج درصد(5%) تا پنجاه درصد(50%) مابه التفاوت مذکور دریافت میشود.
هرگاه در اظهارنامه صادراتی بیش از ده درصد (10%) کمتر یا بیشتر ارزش کالا غیر واقعی اظهار گردد تا تسهیلات و مزایای غیر قانونی برای صاحب کالا ایجاد نماید جریمه ای بین ده درصد(10%) تا صد در صد(100%) ما به التفاوت ارزش، اخذ میشود.
غیر از مصادیقی که در این قانون به عنوان قاچاق ذکر شده است کشف هر نوع مغایرت بعد از اظهار و قبل از ترخیص کالای ورودی که موجب زیان مالی دولت گردد و مستلزم اخذ تفاوت وجوه متعلقه باشد علاوه بر اخذ مابه التفاوت، با توجه به اوضاع و احوال به تشخیص رئیس گمرک جریمهای از ده درصد (10%) تا صد درصد (100%) مابه التفاوت، دریافت میشود.
در صورتی که کشف مغایرت منجر به اخذ مابه التفاوت حقوق ورودی به میزانی بیش از پنجاه درصد (50%) حقوق ورودی کالای اظهار شده باشد علاوه بر اخذ مابه التفاوت حداقل جریمه مأخوذه نباید کمتر از پنجاه درصد (50%) مابه التفاوت باشد.
در مواردی که مقصد نهایی بارنامه بعد از گمرک مرز ورودی باشد و اظهارنامه عبوری بر اساس مندرجات اسناد، تنظیم و تسلیم گمرک شده باشد در صورتی که در اثر ارزیابی مغایرتی در نوع و میزان کالا کشف شود و اسناد مورد قبول گمرک طی سه ماه ارائه نگردد، کالای مغایر و مازاد توسط دولت ضبط میگردد.
جرائم مربوط به اظهار مغایر به استثناء تبصره(2)این ماده درمورد کالای عبور خارجی ومرجوعی وعبورداخلی توسط شرکت حمل ونقل به صورت تضمین اخذ میشود تادرصورت عدم خروج کالا یا عدم تحویل کالا به گمرک مقصد درمهلت مقرر علاوه براجرای مقررات مربوطه به درآمدقطعی واریز گردد.
وسایل نقلیه و کالاهایی که به صورت عبوری، ورود موقت، ورود موقت برای پردازش یا مرجوعی وارد کشور میگردد و وسایل نقلیهای که به استناد جواز عبور بینالمللی وارد کشور میشود چنانچه در مهلت مقرر برای خروج از کشور یا تحویل به گمرک به غیر از موارد قوه قهریه (قوه قهریه) مراجعه ننماید به تشخیص رئیس گمرک به ازای هر روز تأخیر مشمول جریمهای از دویست هزار(200.000) ریال تا یک میلیون(1.000.000) ریال میشود.
هر گاه دراظهارنامههایی که برای ترخیص کالا تسلیم گمرک میشود مشخصات کالا بر خلاف واقع اظهار شده باشد ولی این خلاف اظهار متضمن زیان مالی دولت نشود و کشف آن مستلزم اخذ تفاوت نباشد با اجازه کتبی رییس گمرک محل، جریمهای که حداقل آن پانصدهزار ریال (500000) ریال و حد اکثر آن یک میلیون ریال(1000000) ریال است وبا اجازه کتبی رییس گمرک محل، اظهارنامه تسلیمی اصلاح میشود.
در مواردی که اظهار خلاف از مصادیق تخلفات وقاچاق موضوع این قانون نباشد ولی کالا ممنوع الورود باشدگمرک در این موارد وفق مقررات ماده(105) این قانون اقدام می نماید وعلاوه بر آن، جریمه موضوع این ماده نیز اخذ می گردد.
مرتکبین تخلف از مقررات گمرکی که جریمه از آنها مطالبه میشود هر گاه نسبت به اصل جریمه یا میزان آن که توسط رئیس گمرک محل تعیین میگردد اعتراض داشته باشند میتوانند قبل از ترخیص یا پس از تودیع یا تأمین آن در گمرک محل، اعتراض خود را با دلایل و مدارک به منظور ارجاع به مراجع رسیدگی به اختلافات گمرکی به گمرک مربوطه تسلیم نمایند.
در تمام مواردی که توسط رؤسای گمرک، جریمهای برای تخلفات گمرکی تعیین میگردد جریمه باید با توجه به نوع و تکرار و تعدد تخلف، سابقه و وضعیت متخلف، حجم و ارزش کالا، شرایط مکان و زمان، تعیین و به وضوح و به طورکامل در صورتمجلس تخلّف قید وامضاء شود ویک نسخه از آن به گمرک ایران ارسال گردد ودر مقابل وصول جریمه بلافاصله رسید رسمی صادر وبه پرداخت کننده تسلیم شود.
اشتغال کارکنان گمرک به امر بازرگانی خارجی یا کارگزاری گمرکی وهر نوع حرفه دیگر که با تشریفات گمرکی مرتبط باشد ممنوع است. متخلفین با حکم مراجع رسیدگی به تخلفات اداری، به اخراج ازخدمت در گمرک محکوم میشوند.
موارد زیر قاچاق گمرکی محسوب میشود:
الف ـ کالایی که از مسیر غیر مجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی به قلمرو گمرکی وارد یا از آن خارج گردد. همچنین کالاهایی که بدون انجام تشریفات گمرکی یا از مسیرهای غیر مجاز وارد کشور شود و در داخل کشور کشف گردد.
ب ـ خارج نکردن وسایل نقلیه و یا کالای ورود موقت، ورود موقت برای پردازش،عبور خارجی و مرجوعی ظرف مهلت مقرّر از قلمرو گمرکی و عدم تحویل کالای عبورداخلی شخصی ظرف مهلت مقرّر جز در مواردی که عدم خروج یا عدم تحویل به گمرک ویا ترخیص قطعی، عمدی نباشد.
ارائه اسناد خلاف واقع که دلالت بر خروج وسایل نقلیه و کالا از قلمرو گمرکی و یا تحویل آنها به گمرک داشته باشند نیز مشمول مقررات این بند است.
پ ـ بیرون بردن کالای تجاری از اماکن گمرکی بدون اظهاریا بدون پرداخت یا تأمین حقوق ورودی، خواه عمل در حین خروج از اماکن گمرکی یا بعد از خروج کشف شود. هرگاه خارج کننده غیر از صاحب مال یا نماینده قانونی او باشد گمرک عین کالا و در صورت نبودن کالا بهای آن را که از مرتکب میگیرد و پس از دریافت وجوه گمرکی مقرر، به صاحب کالا مسترد میدارد و مرتکب طبق مقررات کیفری تعقیب میشود.
ت ـ کالای عبور خارجی، تعویض و یا قسمتی از آن برداشته شود.
ج ـ وجود کالای اضافی همراه کالای اظهار شده که در اسناد تسلیمی به گمرک ذکری از آن نشده است، مشروط بر اینکه کالای اضافی از نوع کالای اظهارشده نباشد.کالای اضافی موضوع ماده(54)این قانون ازشمول این بند مستثنی است.
چ ـ وسایل نقلیه و کالایی که صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط است و به عنوان خروج موقت یا کران بری (کابوتاژ) اظهار شده باشد و ظرف مهلت مقرر به قلمرو گمرکی وارد نگردد. موارد قوه قهریه و مواردی که عدم ورود کالا عمدی نیست از این حکم مستثنی است.
ح ـ کالای مجاز یا مجاز مشروط که تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط دیگری که جمع حقوق ورودی آن کمتر است با نام دیگر و با استفاده از اسناد خلاف واقع اظهار شود. کالای عبوری مشمول تبصره (1) ماده (108) این قانون است. منظور از اسناد خلاف واقع اسنادی است که در آن خصوصیات کالایی ذکر شده باشد که با جنس و خصوصیات کالای اظهار شده تطبیق ننماید و یا جعلی باشد.
(به نظر میرسد تبصره 2 باشد که اشتباهاً تبصره 1 درج گردیده است.)
خ ـ کالا با استفاده از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد غیر واقعی و یا با ارائه مجوزهای جعلی به گمرک اظهار شود.
د ـ کالای جایگزین شده ممنوع الصدور یا مشروط یا دارای ارزش کمتری که با کالای صادراتیکه برای آن پروانه صادر گردیده است تعویض شود.
ذ ـ کالای مورد معافیتی که بدون رعایت مقررات ماده (120) این قانون به دیگری منتقل میشود.
بنا به پیشنهادگمرک ایران، اشخاصی که کارت بازرگانی دارند چنانچه مرتکب قاچاق کالا شوند، کارت بازرگانی آنها پس از رسیدگی به موضوع در کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت صنعت، معدن وتجارت، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و گمرک ایران به طور موقت توقیف یا به طور دائم ابطال میگردد.
تبصره ـ ابطال کارت بازرگانی مانع از ترخیص کالایی که طبق مقررات قبل از محرومیت برای آن گشایش اعتبار شده یا حمل آن آغازگردیده است، نمیشود.
هرگونه حک و اصلاح در صورتمجلس کشف و ضبط، حذف یا الحاق نام شخص یا اشخاص دیگری در آن به عنوان عوامل کشف و تغییر دادن در مندرجات آن ممنوع است و مرتکب درصورت وجود عمد به عنوان جعل و تزویر در اسناد دولتی در مراجع قضایی مورد تعقیب قرار خواهد گرفت.هرگاه جعل و تزویر مزبور متضمن جرم دیگری نیز باشد مرتکب برای آن جرم نیز طبق مقررات وقوانین مربوط مورد تعقیب واقع می شود.
اسناد مثبته گمرکی که در موارد احتمالی قاچاق می توان به آن استناد نمود عبارت از اصل اسناد زیر است:
الف) پروانه ورود گمرکی
ب) پته گمرکی
پ) قبض سپرده موجب ترخیص کالا
ت) قبض خرید کالا ی متروکه، ضبطی و بلاصاحب
ث) پروانه عبور
ج)پروانه مرجوعی
چ) پروانه ورود موقت
ح) پروانه ورود موقت برای پردازش
خ) پته عبور
د) پروانه کران بری(کابوتاژ)
ذ) پروانه صادراتی
ر) پروانه صدور موقت
ز) کارت مسافری صادره از مناطق آزاد تجاری وصنعتی
ژ) کارت هوشمند تکمیل و تأیید شده توسط گمرک
مشخصات مذکور در این اسناد باید با مشخصات کالا تطبیق نماید و فاصله بین تاریخ صدور سند و تاریخ کشف کالا باتوجه به نوع کالا و نحوه مصرف آن متناسب باشد.
پهلو گرفتن، لنگر انداختن، فرود آمدن و وارد شدن وسایل نقلیه و خارج شدن آنها بدون انجام تشریفات مربوطه از مسیر غیر مجاز جز در موارد قوه قهریه(فورس ماژور) که باید ثابت شود، در مورد وسایل نقلیه خالی مشمول پرداخت جریمه به مبلغ سیصد هزار (300.000) ریال تا سه میلیون (3.000.000) ریال به تشخیص رئیس گمرک مربوطه می شود.
همچنین در مورد وسایل نقلیه حامل کالا طبق مقررات ماده (113) رفتار می گردد.
مقررات کشف، تحویل، تهیه صورتمجلس قاچاق، توقیف کالا و متهم، مخبر، کاشف، میزان جریمهها، نحوه وصول، فروش و تقسیم حاصل فروش و جریمههای آن، نحوه ارجاع پرونده به مراجع صالحه و سایر موارد پیش بینی نشده در این فصل تابع قوانین مربوط به قاچاق است.