کابوتاژ عبارت از حمل کالا از یک نقطه به نقطه دیگر کشور از راه دریا یا رودخانه های مرزی است و کالائی که از لحاظ نزدیکی راه یا رعایت صرفه تجاری از یک نقطه به نقطه دیگر کشور با عبور از خاک کشور خارج حمل شود و نیز مشمول مقررات کابوتاژ می شود و در این موارد هرگاه کالای کابوتاژی با وسائط نقلیه داخلی حمل شود وسیله نقلیه نیز تابع تشریفات کالای کابوتاژی خواهد بود.
اداره کل گمرک می تواند حمل و نقل کالای بوسیله ادارات یا بنگاههای دولتی را در سواحل بحر خزر از تشریفات کابو تاژ معاف داشته و محمولات مزبور را مانند حمل و نقل داخلی تلقی نماید.
1- خروج کالای کابوتاژی از خاک کشور و ورود مجدد آن از نقاطی میتواند صورت بگیرد که در آن نقاط گمرک دایر و آن گمرک برای انجام تشریفات کابوتاژ مجاز و مفتوح باشد.
(گمرک های مجاز برای انجام تشریفات کابوتاژ از طرف اداره کل گمرک تعیین و جهت استحضار عامه آگهی می شود.در موارد استثنائی ممکن است حمل کالا بطور کابوتاژ از گمرک خانه های دیگر نیز اجازه داده شود لیکن این اجازه فقط از طرف اداره کل گمرک پس از رسیدگی ممکن است صادر گردد).
3- هر کالایی را که صدور آن از کشور مجاز است می توان با انجام تشریفات و مقررات مذکور در بخش دوم این فصل بعنوان کابوتاژ حمل نمود لیکن کالائیکه طبق قوانین مخصوص ممنوع الصدور است و همچنین کالائیکه صدور آنها بموجب تصویبنامه ها یا مقررات دیگر یا غیر مجاز یا مشروط باشد برای کابوتاژ قبول نمی شود مگر با اجازه مخصوص اداره کل گمرک در هر مورد. اداره کل گمرک می تواند صدور چنین اجازه را در هر مورد علاوه بر تودیع سپرده مذکور این آئین نامه بهر گونه قید و شرط دیگری هم کهمقتضی بداند موکول و مشروط نماید.
4-گمرک در هر مورد که لازم تشخیص بدهد می تواند قبول کالائی را برای کابوتاژ بشرط بدرقه تا گمرک مقصد مشروط نماید در اینگونه موارد برای تعیین ماموران و هزینه مسافرت و فوق العاده آن ها طبق مقررات این آیین نامه رفتار می شود.
5- کالای کابوتاژی باید در مدتی که از طرف گمرک مبداء تعیین می شود به گمرک مقصد برسد، مدت مذکور را گمرک مبداء در هر مورد با توجه به نوع وسائط نقلیه و مسافت و کیفیت راه و کیفیت فصول مختلف سال تشخیص و تعیین می نماید.
(علاوه بر مدت مزبور گمرک مهلت دیگری نیز برای ارائه گواهی نامه گمرک مقصد که حداکثر آن 3 ماه از تاریخ صدور گواهی نامه مزبور خواهد بود تعیین نمود).
هرگاه صاحب کالای کابوتاژی آنرا ظرف مدت مقرر بمقصد جز در مورد قوه قهریه (فرس ماژور) نرساند مکلف به پرداخت جریمه از یکصد الی یک هزار ریال به تشخیص رئیس گمرک می باشد.
6- براي کالاي کابوتاژي اظهار نامه روي اوراق چاپي مخصوص در دو نسخه تنظيم و تسليم مي شود در اين اضهار نامه بايد تعداد, نوع بسته علامت, شماره وزن با ظرف , نوع کالا , وزن خالص و ارزش کالا و نام گمرک مقصد و راهي که کالا طي خواهد کرد بدون حک و قلم خوردگي قيد خواهد شد.
7- هرگاه کالاي مورد اضهار نامه از نوع کالايي باشد که براي صادرات قطعي آن ها از کشور قيود و شرايطي طبق قوانين و مقررات مربوط وضع شده يا در آتيه وضع شود صاحب کالا يا نماينده او ملزم است که انجام آن قيود و شرايط را در صورت نرسيدن کالا به مقصد , قبلا و به نحوي که مورد قبول گمرک باشد تضمين يا تامين کند.
8- در مورد کالايي که صدور آن ممنوع يا غير مجاز و يا مشروط است حمل آن به صورت کابوتاژ فقط با اجازه مخصوص اداره کل گمرک مي تواند صورت بگيرد در اين موارد صاحب کالاي کابوتاژي يا نماينده او بايد مبلغي معادل 3 برابر فوب کالا به صورت سپرده به گمرک در مقابل اخذ قبض رسيد بپردازد و در مواردي که اداره کل گمرک شرايط ديگري نيز براي حمل آن کالا به طور کابوتاژ مقرر نموده باشد انجام آن شرايط را نيز موافق نضر گمرک محل قبلا” تامين يا تضمين کند.
از سپرده موضوع اين ماده حداقل 10 درصد آن بايد نقدا” يا تضمين بانکي توديع شود و نسبت به بقيه گمرک مجاز است در مواردي که مقتضي بداند ضمانت کتبي معتبر بپذيرد.
9- همين که ورقه اظهار نامه کابوتاژ تسليم گمرک گرديد از طرف گمرک به معاينه و رسيدگي و ارزيابي کالا و تطبيق مشخصات مشهود با مندرجات اضهار نامه اقدام مي شود.
10- پس از اختمام عمليات ارزيابي و صدور پروانهکابوتاژ در سه نسخه به هر يک از بسته هاي موضوع پروانه کابوتاژ پس از نخ کشي يا مفتول کشي پلمپ گمرک الصاق مي گردد و دو نسخه از پروانه کاپوتاژ در اختيار صاحب کالا قرار مي گيرد.
12- در مورد کالاي کابوتاژي که ممنوع الصدور يا غير مجاز و يا مشروط نسيت هرگاه صوانحي پيش آيد که رسيدن محموله را به مقصد در مدت اعتباري که تعيين گرديده است غير ممکن سازد ذينغع مي تواند با ذکر علل و موجبات تاخير کتب” از گمرک مبدا در خواست تمديد مدت بنمايد گمرک مبدا در صورتي که در خواست مزبور قبل از انقضاء مدت اعتبار رسيده باشد و علل اظهار شده را هم موجه تشخيص دهد مي تواند مدت اعتبار را تمديد نمايد.
(هرگاه در خاست تمديد بعد از انقضاء مدت اعتبار پروانه به گمرک برسد و گمرک مبداء علل در خواست را موجه تشخيص بدهد با در خواست مزبور در مقابل اخذ حداقل جريمه انتظامي موضوع تبصره ذيل ماده 239 کتاب رضا بنائي موافقت مي نمايد.هر تمديدي که گمرک مبدا با آن موافقت مي کند بايد بلافاصله گمرک مقصد را مطلع سازد.)
13-در مورد کالاي کابوتاژي که ممنوع الصدور يا غير مجاز و يا مشروط اجازه تمديد در هر مورد بايد با اطلاع گمرک مقصد نيز برسد و در صورتي که در خواست تمديد بعد از انقضاء مدت پروانه کابوتاژ تسليم شده باشد اداره کل گمرک ضمن موافقت با تمديد ميزان جريمه انتظامي را که بايد اخذ شود نيز تعيين مي نمايد.